Het tegengaan van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS)
Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) zijn stoffen die bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn en de voortplanting remmen. Ze kunnen door processen van bedrijven in de lucht, het water of in de bodem komen. Ook vind je ZZS in bepaalde producten, zoals in antiaanbakpannen, regenkleding of medicijnen. Bedrijven zijn verplicht om zo min mogelijk ZZS te gebruiken. Als ze het gebruiken, is het belangrijk om de uitstoot ervan zoveel mogelijk te voorkomen. Hoe zit dit? En hoe pak je dit aan als bedrijf? Wat zijn de regels?
Hoe vermindert u ZZS in uw bedrijf?
Bij ZZS denkt u misschien vooral aan grote bedrijven en industrieën. Ook kleinere bedrijven gebruiken producten met ZSS of komen er ZZS vrij in de bedrijfsprocessen. Doorloop het stappenplan om inzicht te krijgen. Met welke ZZS heeft u te maken? Hoe brengt u het aantal ZZS terug? Hoe beschermt u uzelf, uw medewerkers en de omgeving?
Stappenplan voor bedrijven
-
1
Ga na of er ZZS in uw bedrijf aanwezig zijn.
- Vraag de veiligheidsinformatiebladen van producten en mengsels op bij uw leverancier.
- Controleer op het veiligheidsinformatieblad in rubriek 2 of een van de volgende H-zinnen benoemd wordt: H340, H350, H360.
- Controleer op het veiligheidsinformatieblad in rubriek 2 of de stof is aangemerkt als PBT of zPzB.
Twijfelt u over een stof of mengsel? Zoek de stof in de database van het RIVM.
-
2
Ga na bij welke processen de ZZS vrij kunnen komen.
Denk hierbij aan bijvoorbeeld het lassen van roestvrijstaal. Hierbij komt Chroom-6 vrij.
-
3
Bekijk of u het gebruik van ZZS kunt voorkomen. Zijn er alternatieven?
Gebruik bijvoorbeeld een ander oplosmiddel of schoonmaakmiddel.
-
4
Lukt dit niet? Zorg er voor dat u en uw medewerkers goed beschermd zijn.
Denk hier bijvoorbeeld aan de juiste filters in afzuigingen of het gebruik van handschoenen. Hiermee voorkomt u contact van ZZS met de medewerkers en het milieu.
Wanneer is een stof zeer zorgwekkend?
Het RIVM heeft de lijst met alle Zeer Zorgwekkende Stoffen. ZZS breken vaak niet of zeer moeilijk af en hopen op in het milieu. Bekende voorbeelden van ZZS zijn PFAS-stoffen en benzeen.
Het RIVM houdt ook bij welke stoffen potentieel ZZS zijn. Dit zijn stoffen die mogelijk voldoen aan de ZZS-criteria, maar nog niet zo zijn genoemd. Bijvoorbeeld omdat meer onderzoek nodig is.
ZZS voorkomen of beperken
Bedrijven die Zeer Zorgwekkende Stoffen uitstoten, moeten zelf aan de slag om ZZS zoveel als mogelijk te voorkomen en te beperken. Afhankelijk van de Milieu Belastende Activiteit stelt een bedrijf een programma en plan van aanpak op. Daarin schrijven ze hoe ze ZZS kunnen vermijden of terugbrengen. Het bedrijf is verplicht om hun plannen elke vijf jaar met ons te delen. Dit wordt ook wel de ‘informatieplicht’ genoemd. Ze moeten zich ook houden aan hun plannen.
De aanpak van ZZS richt zich onder andere op:
- Bronaanpak: ZZS aanpakken waar ze ontstaan. Zijn er bijvoorbeeld alternatieve, minder schadelijke stoffen beschikbaar?
- Minimalisatie: de uitstoot van ZZS aanpakken. Is het proces te veranderen zodat er minder ZZS nodig zijn? Kan het afvalwater gezuiverd worden? Welke filters zijn te installeren bij de schoorsteen of ventilatie van bedrijven?
- Continu verbeteren: controleren of getroffen maatregelen om ZZS te verminderen werken. Het toepassen van nieuwe technieken (Best Beschikbare Techniek, BBT, wordt dit genoemd) valt hier ook onder.
Wanneer moet een bedrijf bezig zijn met het verminderen van het gebruik van ZZS? De stappen beschreven we hierboven. Als een bedrijf niet direct wordt aangewezen door de regels, moeten ze alsnog voldoen aan de zorgplicht. Alle bedrijven hebben de zorgplicht om schade aan het milieu zoveel als mogelijk te voorkomen. Het verminderen van het gebruik en uitstoot van ZZS valt hier ook onder.
OZHZ controleert
Als omgevingsdienst controleren wij of bedrijven zich houden aan de regels. Leveren zij op tijd hun plan van aanpak aan? Doen ze voldoende om ZZS te beperken of te voorkomen? Werken de maatregelen die de bedrijven nemen? Daarnaast mogen we bij alle type bedrijven (A, B, C) gegevens opvragen over de stoffen die zij gebruiken.
Extra afspraken in de vergunning
In de wet staat veel over hoe om te gaan met ZZS. Denk aan opslag of het gebruik. Soms zijn er extra of aparte afspraken nodig, dit noemen we het opleggen van maatwerkvoorschriften. We leggen zulke voorschriften vast in een vergunning. Onze toezichthouders gaan langs om te controleren of bedrijven zich aan de wet en de vergunning houden. Als bedrijven dat niet doen, grijpen we in.
Veelgestelde vragen
-
Wat zijn ZZS?
ZZS staat voor: Zeer Zorgwekkende Stoffen. Dit zijn chemische stoffen die gevaarlijk zijn voor mens of milieu omdat die bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn, de voorplanting verstoren of zich in de voedselketen ophopen. (p)ZZS zijn zogenaamde potentiele ZZS, stoffen die ervan verdacht worden een ZZS te zijn.
-
Hoeveel ZZS zijn er?
We kennen op dit moment ongeveer 2.000 ZZS. Er worden continu stoffen ontwikkeld, waarvan niet altijd direct duidelijk is welke gevolgen ze kunnen hebben.
-
Welke regels en normen gelden er voor ZZS?
Het overheidsbeleid voor Zeer Zorgwekkende Stoffen ligt vast in het Activiteitenbesluit. In dit besluit staat dat bedrijven verplicht zijn om lozingen en uitstoot van ZZS naar lucht en water te voorkomen. En als dat niet haalbaar is, moeten de lozingen en uitstoot zoveel mogelijk worden beperkt. Dat heet de minimalisatieverplichting. Vergunningplichtige bedrijven, dit zijn grotere bedrijven die het milieu meer belasten, sturen de omgevingsdienst ook elke 5 jaar een rapport toe. Daarin laten ze zien dat ze zoveel mogelijk doen om de uitstoot van ZZS te voorkomen. Wij controleren of dit ook echt zo is. Daarnaast zijn er diverse internationale en Europese wetten en regels waar ZZS onderdeel van is. Denk bijvoorbeeld aan REACH, OSPAR-verdrag, POP-verordening en de Kaderrichtlijn Water. Deze wetten en regels worden ook toegepast in Nederland.
-
Waarom mogen ZZS nog gebruikt worden? Kunnen ZZS niet gewoon verboden worden?
Dat kan op dit moment niet. Veel ZZS worden gebruikt in de productie en zijn nog onmisbaar. Het kan zelfs zijn dat een eindproduct van een productieproces een ZZS is, zoals bij bijvoorbeeld gewasbeschermingsmiddelen of bepaalde medicijnen. Daar waar ZZS wel te vervangen zijn door een ander, minder-belastende stoffen, gebeurt dat ook. Soms is dit (nog) niet mogelijk. Dan werkt het bedrijf aan het voorkomen of verminderen van lozingen en uitstoot. De omgevingsdienst controleert hierop.
-
Welke regels en normen gelden er voor ZZS?
Het overheidsbeleid voor Zeer Zorgwekkende Stoffen ligt vast in de Omgevingswet en in het Besluit Activiteiten Leefomgeving. In dit besluit staat dat bedrijven verplicht zijn om lozingen en uitstoot van ZZS naar lucht en water te voorkomen. En als dat niet haalbaar is, moeten de lozingen en uitstoot zoveel mogelijk worden beperkt. Dat heet de minimalisatieverplichting. Vergunningplichtige bedrijven (dit zijn grotere bedrijven die het milieu meer belasten) sturen de omgevingsdienst ook elke 5 jaar een rapport toe. Daarin laten ze zien dat ze zoveel mogelijk doen om de uitstoot van ZZS te voorkomen. Wij controleren of dit ook echt zo is. Daarnaast zijn er diverse internationale en Europese wetten en regels waar ZZS onderdeel van is. Denk bijvoorbeeld aan REACH, OSPAR-verdrag, POP-verordening en de Kaderrichtlijn Water. Deze wetten en regels worden ook toegepast in Nederland.