Ontwikkelaanpak: Samen meer Grip op Milieuschade

In deze serie lichten we steeds één programma uit. Dit is deel 2: hoe kijken we terug op de inspanningen voor Samen Meer Grip op Milieuschade, en welke resultaten zijn met dit programma behaald?

Het woord is aan:

• Vera Kersten, adviseur toezicht/ programmamanager Samen Meer Grip op Milieuschade
• Carry Hardy, strategisch adviseur/ projectlid Nota VTH
• Carla Bok-Kamermans, adviseur bodem/ projectleider ZZS

Carla: ‘Het programma was voor Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) waardevol omdat daarmee ruimte ontstond om ook voor gemeentelijke bedrijven inzichtelijk te maken of en waar deze stoffen aanwezig zijn. Het zorgde voor bewustzijn bij de bedrijven en voor OZHZ gaf het de mogelijkheid de werkprocessen en werkprogramma’s hierop in te richten. Sommige programma’s raken elkaar en door periodiek samen over de voortgang te praten zorgde het ervoor dat we elkaar konden helpen.’

Vera: ‘Deze manier van denken zit ook in ons project Ketentoezicht. Daarin bekijken we de gehele stroom: Waar komen afval en grondstoffen vandaan, en waar gaat het naartoe? Dat kun je niet in je eentje.’

Carry: ‘Wat mij vooral is bijgebleven van ons programma in de Ontwikkelaanpak, zijn de goede gesprekken die we voerden met onze opdrachtgevers over de vraag: waar kunnen we onze schaarse tijd het beste aan besteden? Die focus is geland in de nieuwe Nota Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH). Dankzij data en informatie weten we waar de grootste risico’s liggen. We bekeken hoe we verschillende databronnen van onze partners kunnen combineren. Positief is dat zo’n actuele Nota VTH ruggesteun geeft om verder in ICT-oplossingen te investeren.’

Vera: ‘Het bracht inderdaad de hele organisatie in beweging. Dat is wat mij is bijgebleven.’

Vera: ‘Centraal in het project Ondermijning stond bewustwording. Het is van groot belang dat onze toezichthouders – onze ogen en oren – weten hoe ze ondermijning kunnen herkennen in het werkveld. Ondermijning kan bijvoorbeeld zomaar onze bodemtaken raken, bijvoorbeeld wanneer de bodem verontreinigd is door drugsdumpingen. Welke signalen zijn belangrijk? Waar kun je terecht met je zorgen of vragen? Het gaat erom dat toezichthouders weten dat elk signaal relevant kan zijn tijdens een milieucontrole. Van ondermijning, tot ZZS en ketentoezicht; je ziet, de functie van toezichthouder is steeds veelzijdiger geworden.’

Carry: ‘We zien dat landelijk ook dankbaar gebruik wordt gemaakt van onze ervaringskennis. Wat wij lokaal signaleren landt op landelijke overlegtafels.’

Carla: ‘Bij ketentoezicht kwamen we echt afvalstromen tegen die onze aandacht vragen, maar ook die van onze handhavingspartners. Het gevaar van ZZS hebben we landelijk weten te agenderen. Omgevingsdienst NL zit regelmatig met het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W) om tafel om krachten te bundelen.’

Carla: ‘Het mooiste dat we konden bereiken met ons programma is gebeurd: ZZS zijn geen special meer. Het is ‘normaal’ geworden om daar oog voor te hebben. Onze toezichthouders bijvoorbeeld weten waar ze naar moeten kijken als ze voor een chemicaliënkast staan. De check van veiligheidsinformatiebladen wordt steeds meer een standaard stap in het werkproces, zowel voor vergunningen als toezicht.’

Vera: ‘Wat mij een trots gevoel geeft, is dat we de hele organisatie in beweging kregen met de Ontwikkelaanpak. Het heeft verschillende units met elkaar verbonden.’

Carry: ‘Er bestaat geen onderwerp waar maar één unit over gaat. De tijd van hokjesdenken is wat mij betreft voorbij. Je bent met elkaar voor de inhoud bezig. Dat is het hogere doel waarmee ik mij verbonden voel.’

Carry: ‘Aangezien de risico’s leidend zijn, zullen bedrijven in de hoogste risicocategorie best merken dat we daar vaker – letterlijk of digitaal – aan de deur staan. De ervaringen van omwonenden geven ons ook informatie. Zijn er veel klachten uit de omgeving? Dat kan voor ons een reden zijn om een bedrijf nauwlettend te volgen.’

Carla: ‘Hoe gemotiveerd collega’s zijn om hier samen de schouders onder te zetten, daar word ik nou blij van. We voelen met elkaar de noodzaak om ons toezicht te professionaliseren. De aandacht in de media voor ZZS helpt daar wel bij. Iedereen heeft ermee te maken, het kan al over de bestrijdingsmiddelen op je groente gaan.’

Carry: ‘Ik wilde vooral voorkomen dat beleid alleen papier blijft. In 2024 leverden we de nieuwe Nota VTH op, in 2025 konden we onze aandacht richten op de uitvoering. Nieuw zijn de Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s). Dat maakt voor gemeenten inzichtelijk welke meetbare doelen we willen halen.’

Carry: ‘De relevantie van een sterke VTH-tak blijft. VTH maakt het verschil tussen onaanvaardbare risico’s en een veilige en gezonde leefomgeving.’

Vera: ‘Met het programma wilden we onze VTH-taak zo sterk mogelijk neerzetten. Daar zijn mooie stappen in gezet, en daar gaan we ook ná 2025 mee verder.’