Ja het kan! Rustig wonen naast de snelweg

Het geluid van het insect zo dicht bij je oor, kan je wakker maken uit een diepe slaap. En dat terwijl een mug helemaal niet zoveel geluid maakt: ongeveer 10 decibel (dB). Dat is minder dan ritselende blaadjes of gefluister. Het laat zien dat de ervaring van geluid heel anders kan zijn dan hoeveel geluid je meet of berekent.

Goed mee te leven

Geluidsexperts bij OZHZ Roy Kunkels en Aysan Özbek herkennen dat. Roy: “Sommige mensen ervaren overlast van een trein die één keer per uur langsrijdt, maar niet van het constante geruis van de snelweg verderop. Andere mensen klagen juist weer over een constante herrie van de snelweg en vinden die trein niet zo’n probleem.” Roy en Aysan houden zich bezig met verkeerslawaai, samen met hun collega’s uit het team van geluidspecialisten. Zij adviseren de provincie en gemeenten. Bijvoorbeeld bij het bouwen van nieuwe woonwijken. Hoe zorgen we ervoor dat bewoners zo min mogelijk overlast ervaren van lawaai van wegen en spoorwegen in de buurt? Op die vraag zoeken Roy en Aysan het antwoord.

Daarbij is het onmogelijk om rekening te houden met de uiteenlopende persoonlijke ervaring van geluid. Ze moeten zich vasthouden aan bepaalde normen. In de Wet geluidhinder staat hoeveel decibel lawaai acceptabel is. Deze regels zijn best ingewikkeld, met veel uitzonderingen. Maar in de meeste gevallen geldt dat het lawaai aan de buitenkant van een woning niet meer mag zijn dan 48 dB. Dat is vergelijkbaar met het geluid van een elektrische tandenborstel. Binnen in de woning hoor je dan misschien een lichte achtergrondruis, maar daar is goed mee te leven.

Verkeersgeluid berekenen

Maar, hoe weet je hoeveel decibel lawaai door verkeer er bij een woning te horen is? Roy: “Bij verkeer berekenen wij dat met computermodellen. We hebben voor de hele regio een verkeers- en milieumodel. De RVMK heet dat. Dat is een database waarmee we van elke weg in de regio kunnen zien, hoe druk het daar is, hoeveel verkeer daar rijdt, wat de maximale snelheid is en wat voor deklaag op de weg ligt. Met die gegevens kunnen we met een computermodel berekenen hoeveel verkeerslawaai een bepaalde weg maakt.”

Aysan: “Wij worden betrokken als een gemeente van plan is om iets te bouwen of aan te passen. Bijvoorbeeld een nieuwbouwwijk. We berekenen dan het verkeerslawaai op de toekomstige woningen. Daarbij kijken we ook tien jaar vooruit met de gegevens uit de RVMK. We schatten in op welke manier het verkeerslawaai op die plek zich gaat ontwikkelen. Want als je ergens woningen bouwt, dan is het logisch dat er ook meer verkeer komt. En meer verkeer betekent meer lawaai.”

Het verhaal gaat verder onder de afbeelding.

De uitkomsten van deze berekening vergelijken de geluidsexperts met de normen uit de wet. En met de plaatselijke regels voor geluid. Vallen de uitkomsten binnen de normen? Dan geven Aysan en Roy groen licht. Het bouwproject kan doorgaan. Maar vaak is dat niet zo, vertelt Roy: “Ik zie steeds vaker dat gemeenten willen bouwen op plekken waar veel verkeerslawaai is. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het woningtekort. In zo’n geval moet de gemeente maatregelen nemen om woningbouw op die locatie mogelijk te maken.”

Aysan: “Voor het nemen van maatregelen, kijken we eerst naar de bron. Dat is de weg of spoorweg waar het geluid vanaf komt. Daar kun je het lawaai verminderen door bijvoorbeeld de maximumsnelheid lager te maken. Of door stil asfalt of raildempers aan te leggen. Is dat niet genoeg of zijn zulke maatregelen niet mogelijk? Dan kijken we naar de overdracht: hoe het geluid vanaf de bron naar de woning komt. Een maatregel kan dan het aanleggen van geluidsschermen zijn. Zo zorg je ervoor dat er minder geluid bij de woning aankomt. Werkt of kan dat ook niet? Pas dan kijken we naar maatregelen bij de woningen zelf. Een voorbeeld hiervan is het aanbrengen van geluidsisolerend dubbelglas. Is het geluid zelfs harder dan de maximale geluidsnorm? Dan kunnen dove gevels een oplossing bieden. Dat zijn muren zonder deuren en ramen die open kunnen. Daarmee houd je het geluid zoveel mogelijk buiten.”

Wat te doen bij overlast

Aysan en Roy doen deze berekeningen natuurlijk heel zorgvuldig. Toch kan het voorkomen dat bewoners geluidsoverlast ervaren van het verkeer in de buurt. Hoe kan dat gebeuren? Aysan: “Dat kan bijvoorbeeld te maken hebben met de tijd. In onze berekeningen kijken we 10 jaar vooruit. Het kan zijn dat het verkeer na 15 of 20 jaar door jaarlijkse groei van het verkeer zoveel drukker is geworden, dat het lawaai niet meer binnen de normen valt.”

“Hier zit een handhavingsgat in de wet,” vult Roy zijn collega aan. Hij legt het uit: “Bij de planontwikkeling is een gemeente volgens de wet verplicht om te zorgen dat alles binnen de normen valt. Maar staan de woningen er al? Dan is er vanuit de wet in principe geen aanleiding om iets met de geluidsoverlast in een woonwijk te doen. Een gemeente hoeft namelijk geen maatregelen te treffen als het lawaai buiten de normen valt door jaarlijkse verkeersgroei.”

Toch willen gemeenten best vaak iets doen aan geluidsoverlast. Zo vertelt Roy over een provinciale weg in een van de gemeenten in de regio: “Bewoners rondom de provinciale weg klaagden al jaren over geluidsoverlast. De gemeente is niet de beheerder van deze weg. En kan dus zelf niet zo veel doen. Maar ze kan wel opkomen voor de belangen van haar inwoners en meedenken.” In dit geval heeft Roy dat gedaan samen met de gemeente. Deze weg staat namelijk in het actieplan geluid van de provincie.

Actieplan geluid

De provincie is verplicht om elke vijf jaar een actieplan geluid te maken. In zo’n actieplan staat welke wegen te veel lawaai maken. Te veel is in dit geval meer dan de door provincie gekozen drempelwaarde: 55 dB. Dat is vergelijkbaar met het geluid van een stofzuiger. Maakt een weg meer geluid? Dan wil de gemeente of provincie dat geluid graag verlagen. In het actieplan staat ook hoe de gemeente of provincie dat wil doen. Dat deze weg in het actieplan staat, betekent dus dat de provincie ook vindt dat de weg te veel lawaai produceert. En dat daaraan iets moet gebeuren.

“Maar,” gaat Roy verder: “Volgens de planning was deze weg pas over tien jaar aan de beurt. Dus heeft de gemeente gevraagd of de weg niet wat eerder aangepakt kon worden. Daarop zei de provincie: dat willen we wel doen, maar alleen als de gemeente meebetaalt. Nu moet de gemeente beslissen of ze dat wil.”

Zo zetten Aysan en Roy zich ervoor in dat elke bewoner zoveel mogelijk kan genieten van stilte in huis. Tenminste, tot op zekere hoogte. Want die mug, daar moet je toch echt mee leren leven.